Kindergeld – najważniejsze informacje

Pracujesz w Niemczech lub pracuje tam twój obecny partner, z którym masz dziecko? Zastanawiasz się czy obejmuje Cię niemiecki zasiłek rodzinny? Z naszego artykułu dowiesz się między innymi czym jest Kindergeld oraz co zrobić, by go uzyskać.

Co to jest Kindergeld?

Kindergeld to nazwa zasiłku rodzinnego, który przyznawany jest osobom pracującym czynnie na terenie Niemiec. Wypłaca się go na dziecko lub dzieci, które pozostają pod opieką osoby wnioskującej o zasiłek. Wysokość dodatku Kindergeld jest uzależniona między innymi od tego ile jest dzieci w rodzinie. Wysokość dochodów nie ma żadnego znaczenia.

Kto może uzyskać Kindergeld lub dodatek dyferencyjny? Komu wypłacany jest Kindergeld?

Zasiłek przeznaczony jest przede wszystkim dla dzieci, które nie mają osiemnastu lat. Dzieci, które są już pełnoletnie, również mogą uzyskać Kindergeld, jednak pod warunkiem, że nadal kontynuują naukę. Taki  zasiłek mogą pobierać aż do uzyskania 25 lat (jeśli nadal się uczą). W niektórych sytuacjach Kindergeld mogą otrzymywać również dzieci, które mają więcej niż 18, ale mniej niż 21 lat, o ile są bezrobotne lub wysokość ich dochodów nie przekracza 8 tysięcy euro rocznie.

Dodatek rodzinny w postaci tzw. Kindergeld mogą otrzymać dzieci w sytuacji gdy co najmniej jeden z rodziców pracuje w Niemczech lub znajduje się tam na pełnoprawnym zasiłku dla bezrobotnych. Dziecko rodzica nie musi mieszkać w Niemczech, równie dobrze może przebywać w tym czasie w innym kraju. Co ważne, rodzic, który pracuje w Niemczech wcale nie musi być tam zameldowany, a mimo to może otrzymywać Kindergeld. Również wobec rodziców dziecka nie stawia się wymagań formalnych dotyczących związku – nie muszą być małżeństwem, mogą nawet nie stanowić obecnie pary. Wnioskodawcą powinna być natomiast osoba sprawująca opiekę nad dzieckiem. 

Warto wspomnieć, że Kindergeld przysługuje zarówno dzieciom biologicznym, jak i pociechom adopcyjnym czy przysposobionym. 

Kindergeld dokumenty

Jakie dokumenty są potrzebne do uzyskania Kindergeld? Co może się przydać?

• kopia aktu urodzenia dziecka (może to być polski akt urodzenia lub europejski akt urodzenia; strona niemiecka nie wymaga tłumaczeń przysięgłych)
• kopia aktu małżeństwa, jeżeli rodzice dziecka żyją w związku małżeńskim (tłumaczenie nie jest wymagane)
• kopia wyroku rozwodowego lub kopia postanowienia separacji jeżeli rodzice rozstali się (tłumaczenie nie jest wymagane)
• kopia wyroku bądź ugody dotyczące alimentów, jeśli są orzeczone alimenty na rzecz dziecka (tłumaczenie nie jest wymagane)
• zaświadczenie od pracodawcy ze strony rodzica pracującego w Niemczech (jest to druk Familienkasse – wypełnia go i podbija pieczęcią pracodawca).
• zaświadczenie o wspólnym zamieszkiwaniu (druk Familienkasse, zaświadczenie wypełniane przez wydział ewidencji ludności w Urzędzie Miasta / Gminy, a jeśli rodzice nie są zameldowani z dzieckiem, to wspólne mieszkanie można udowodnić w inny sposób
• zaświadczenie z placówki edukacyjnej (szkoły, uczelni – wypełnia placówka).
• kopia dokumentu potwierdzającego sytuację zawodową rodzica, który przebywa z dzieckiem w Polsce (umowa o pracę, potwierdzenie rejestracji w Urzędzie Pracy, decyzja o posiadaniu renty etc).

Kindergeld wypłaty – w jaki sposób wypłacany jest ten zasiłek?

Zasiłek wypłacany jest w różny sposób, w zależności od tego, czy rodzice dziecka pozostają aktualnie w związku. Jeżeli rodzice dziecka, na które wnioskowany jest Kindergeld są razem, zasiłek wypłaca się matce (chyba, że to ona zadecyduje inaczej). Jeśli rodzice żyją osobno, zasiłek wypłacany jest temu rodzicowi, z którym mieszka w danym momencie rodzic dziecka. Rozpatrzenie wniosku zajmuje średnio od 2 do 6 miesięcy.

Wypłata Kindergeld zależy od posiadanego Kindergeldnummer, a w zasadzie od jego ostatniej cyfry. Kindergeldnummer to specjalny numer, który nadawany jest rodzicom uprawnionym do otrzymywania świadczenia. Numer składa się z 11 cyfr, ostatnią cyfrą mogą być cyfry z przedziału od 0 do 9. 

Przykładowy numer Kindergeld to 115FK154341 gdzie pierwsze trzy cyfry to numer porządkowy Familienkasse, litery FK to skrót od Feste Kindergeldnummer, po których zastępuje właśnie numer porządkowy Kindergeld. Od tej ostatniej cyfry zależy termin wypłaty Kindergeld. Wypłaty kształtują się następująco:

• dla ostatniej cyfry od 0 do 3 – wypłata na początku danego miesiąca
• dla ostatniej cyfry od 4 do 6 – wypłata w drugim tygodniu miesiąca
• dla ostatniej cyfry od 7 do 9 – wypłata pod koniec miesiąca

Kindergeld ile wynosi?

Wysokość zasiłku zależy od ilości dzieci w rodzinie. Inną kwotę otrzymają rodziny z jednym dzieckiem, a inne kwoty będą przysługiwały rodzinom wielodzietnym. Kwota Kindergeld nieznacznie zmienia się co roku, zwykle o kilka do kilkunastu euro. W 2022 roku zasiłek wynosił odpowiednio:

• 219 EUR na pierwsze i drugie dziecko
• 225 EUR na trzecie dziecko
• 250 EUR na czwarte i każde kolejne dziecko.

Kindergeld a 500 plus

Wielu rodziców zadaje sobie pytanie czy można pobierać jednocześnie oba te świadczenia. Okazuje się, że można, jednak fakt pobierania 500+ należy złożyć niemieckiemu urzędowi. Obowiązujące tam prawo nie zabrania pobierania polskiego świadczenia, jednak kwota zasiłku niemieckiego, tj. Kindergeld powinna zostać pomniejszona o równowartość polskiego świadczenia, ponieważ zasiłki te są tożsame. Zarówno 500+ jak i Kindergeld służą temu samemu celowi, czyli utrzymaniu dziecka. 

Niestety często zdarza się, że rodzice dzieci to bagatelizują i rodziny pobierają oba świadczenia, za co mogą grozić przykre konsekwencje.

Nakaz zwrotu Kindergeld

Należy jednak uważać i nie oszukiwać niemieckich władz – kombinowanie w tej kwestii może być bardzo nieprzyjemne w konsekwencjach. Zdarza się, że Familienkasse może zażądać zwrotu wypłacanego świadczenia. Wielu naszych rodaków zapomina, że pobierając zasiłek rodzinny z Niemiec, pojawia się również obowiązek wobec tzw. Finanzmat. O wszelkich istotnych zmianach powinno się informować dedykowane urzędy. W wyjątkowych okolicznościach może się zdarzyć, że rodzina nie będzie kwalifikowała się do pobierania zasiłku, a takowy nadal będzie pobierać. FamilienKasse może również nakazać zwrotu Kindergeld, gdy podatnik pobiera jednocześnie pełne zasiłki socjalne w dwóch krajach (np. Niemcy i Polska).  

Można oczywiście odwoływać się od takiej decyzji i korzystać z pomocy prawnika, jednak rzadko zdarza się by wezwanie do zwrotu nie było uzasadnione.

Utrata pracy w Niemczech

Oczywiście zawsze może zdarzyć się, że któreś z rodziców straci pracę. Niemiecki urząd nie pozostaje obojętny na tego typu wydarzenia. Co w sytuacji, gdy rodzic “dzięki którego pracy” możliwe było pobieranie zasiłku Kindergeld straci zatrudnienie na terenie Niemiec? Przede wszystkim należy niezwłocznie poinformować o tym fakcie Familienkasse. Urząd zdecyduje co dalej ze świadczeniem – nie powinno zwlekać się z informowaniem urzędu o ustaniu zatrudnienia – może to finalnie zakończyć się wezwaniem do zwrotu pieniędzy z Kindergeld. Najbardziej prawdopodobny jest scenariusz, w którym zasiłek wstrzymuje się. Gdy rodzic znajdzie ponowne zatrudnienie, może złożyć nowy wniosek.

Kinderzuschlag – dodatkowy zasiłek rodzinny

Kinderzuschlag to dodatkowe świadczenie, z którego mogą skorzystać rodziny osób pracujących na terenie Niemiec. Jest to dodatek do Kindergeld. Wypłaca się go rodzinom, w których dzieci nie miały odpowiednich warunków do rozwoju – dotyczy wyłącznie dzieci do 25 roku życia. Przysługuje wyłącznie w przypadku, gdy wszyscy członkowie danej rodziny mieszkają razem w jednym gospodarstwie domowym na terenie Niemiec. Świadczenie przyznaje się na 6 miesięcy. O taki dodatek nie mogą starać się więc dzieci, które mieszkają w Polsce, a których rodzice pracują w Niemczech.

Kinderzuschlag – komu przysługuje

Aby otrzymać dodatek Kinderzuschlag, należy spełniać kilka warunków. Przede wszystkim dziecko nie może być samodzielne i niezależne finansowo. Wydaje się to absurdalnym wymogiem w kontekście małych dzieci, ale u osób 18+, które w świetle prawa nadal mogą pobierać taki dodatek jest to już uzasadnione. Dziecko kwalifikowane do świadczenia nie może być w związku małżeńskim, musi mieć mniej niż 25 lat i musi mieszkać z rodzicami w jednym wspólnym gospodarstwie domowym. Dochód rodziców musi wynosić minimum 900 euro brutto, a w przypadku osób samotnych 600 euro brutto. 

Dodatku Kinderzuschlag nie można otrzymać niezależnie od Kindergeldu. W pierwszej kolejności należy zatem zawnioskować o Kindergeld, a następnie uzupełnić wnioskiem o Kinderzuschlag jeżeli spełnione są wymagania. Za rozliczanie obu świadczeń odpowiedzialna jest Niemiecka Kasa Świadczeń Rodzinnych, czyli tzw. Familienkasse. 

Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające ciężką sytuację materialną. Na przykład: 

• wyciąg z dochodów z co najmniej ostatnich 6 miesięcy (paski z wypłaty, bilingi z konta, zaświadczenia od pracodawcy)
• dokumenty potwierdzające koszty mieszkania w Niemczech (czynsz, rachunki za media, koszty ogrzewania)
• decyzja o pobieraniu świadczenia na pokrycie kosztów mieszkania Wohnung
• bilety wykazujące koszty korzystania ze środków transportu publicznego

Ile wynosi Kinderzuschlag

Od 1 stycznia 2020 roku nie ma górnej granicy dochodu w gospodarstwie domowym, której nie można przekroczyć. Zasada jest prosta – im wyższe dochody, tym mniejszą kwotę dostajesz. W 2022 roku Kinderzuschlag wynosiło 209 euro na dziecko miesięcznie.