Emerytura w Niemczech

Coraz więcej Polaków decyduje się na pracę u naszych zachodnich sąsiadów. Wiąże się to również z zainteresowaniem kwestiami emerytalnymi. Czy Polakom pracującym w Niemczech należy się emerytura? Jak wygląda emerytura w Niemczech i jakimi prawami się rządzi? Co musisz wiedzieć o świadczeniu emerytalnym w Republice Federalnej Niemiec?

Niemiecka emerytura – Niemiecki system emerytalny

Społeczeństwo niemieckie, podobnie zresztą jak polskie, niestety się starzenie. System emerytalny stale jest reformowany – celem jest zapewnienie jego długoterminowej efektywności i przystępności, warunków dostosowanych do kondycji społeczeństwa. Zmiany, które zachodzą dotyczyły dotąd głównie stopniowego podnoszenia ustawowego wieku emerytalnego oraz obniżania maksymalnej wysokości tzw. emerytury państwowej.

Sam niemiecki system emerytalny składa się z kilka filarów. Wszyscy pracujący w Niemczech płacą obowiązkowe składki, na ubezpieczenie zdrowotne oraz na tzw. kapitał na przyszłość (programy emerytalne). Osoby fizyczne, samodzielnie bądź w ramach zakładu pracy, płacą składki do programów emerytalnych, dzięki czemu będą mogli podnieść końcową stawkę emerytury, której bazą zawsze jest emerytura Państwowa.

Gesetzliche Rentenverschierung – Ustawowe ubezpieczenie emerytalne

Pierwszy filar niemieckiej emerytury czyli RV jest wypłacane wszystkim osobom w wieku emerytalnym. Zapewnia podstawowe wypłaty na poziomie około 70% zarobionych dochodów netto. Funkcjonuje również fundusz, dzięki któremu na wsparcie finansowe mogą liczyć także emeryci osiągający bardzo niskie dochody. W 2005 roku nastąpiło ujednolicenie oddziałów publicznego systemu ubezpieczeń emerytalnych – funkcjonują one jako Deutsche Rentenverschierung (Niemieckie Ubezpieczenie Emerytalno-Rentowe). Łącznie jest to 16 ubezpieczycieli regionalnych – dzielą oni pomiędzy oddziałami pracowników umysłowych oraz fizycznych.

Obowiązkowe ubezpieczenie społeczne w Niemczech

Opłacanie składek tzw. ustawowego ubezpieczenia emerytalnego jest obowiązkowe dla każdego, kto podejmuje legalne zatrudnienie na terenie Republiki Federalnej Niemiec. Każdy pracownik ma składkę obliczają na poziomie swojego rocznego zarobku. Każdy musi wpłacać równowartość 18,6% wynagrodzenia netto do maksymalnego pułapu składek (po połowie płacą zarówno pracodawca jak i pracownik). Od 2022 roku pułap składek wynosi 7050 euro w krajach związkowych na zachodnie Niemiec oraz 6750 euro na wschodzie Niemiec.

Każdy pracownik, który zapisze się do ustawowego systemu emerytalnego, otrzymuje unikatowy numer identyfikacyjny ubezpieczenia społecznego, tzw. Sozialverschierungsausweis. Numer identyfikacyjny należy każdorazowo podawać nowemu pracodawcy, dzięki czemu będzie mógł on śledzić składki emerytalne pracownika.

Niemiecka emerytura państwowa – komu się należy

Aby otrzymywać państwową emeryturę niemiecką, należy przepracować co najmniej 5 lat w Niemczech. Dotyczy to oczywiście 5 lat wpłacania składek do tzw. DRV-Deutsche Rentenverschierung. Wysokość państwowej emerytury jest uzależniona od wysokości składek, które były gromadzone przez wszystkie lata pracy w Niemczech. Poza czasem składkowym, za okresy składkowe uznaje się także czas niezbędny na wychowanie dziecka, okres studiów i szkoleń, okres choroby oraz trwałego bezrobocia, jak również czas spędzony na opiece nad chorymi członkami rodziny.
W przypadku kilku źródeł, składki emerytalne są pobierane ze wszystkich świadczeń Państwowych, do których pracownik jest uprawniony – wszystkie te okresy wliczają się do tzw. minimum pięciu lat.

Emerytura w Niemczech – ile będzie wynosić moja emerytura

Co do zasady, jedna roczna składka (średnio 38901 euro w 2022r) w stosunku do średnich zarobków wszystkich osób płacących składki daje jeden punkt emerytalny. Składki, które oparte są na niższych lub wyższych zarobkach, dostarszają mniej lub więcej punktów emerytalnych (proporcjonalnie). Po osiągnięciu wieku emerytalnego lub wcześniejszego uprawnienia do przejścia na emeryturę, punkty te sumuje się celem obliczenia świadczeń emerytalnych. Odpowiednio wcześniejsze lub późniejsze przejście na emeryturę, może spowodować pomniejszenie lub powiększenie wyskości miesięcznej emerytury.

Podstawowa emerytura w Niemczech – Grundrente

Emerytura podstawowa, czyli Grundrente ma pomóc osobom, które w tej chwili otrzymują bardzo niską emeryturę, jak również osobom zagrożonym ubóstwem w sędziwym wieku. W styczniu 2021 roku w życie weszła ustawa, która wprowadziła tzw. emeryturę podstawową. Każdy uprawniony, kto przez co najmniej 33 lata opłacał składki na ubezpieczenie społeczne ma prawo do otrzymania dodatku do swojej regularnej emerytury, dzięki czemu zapewni sobie środki pozwalające na godne utrzymanie. Podstawowa emerytura jest obliczana automatycznie. Również wypłaty dokonywane są z automatu na konto – nie ma konieczności wypełniania żadnego wniosku. Dodatek ten może wynosić od 75 euro do nawet 480 euro miesięcznie.

Emerytury zakładowe czyli betrieblche Altersvorsorge

Emerytury zakładowe lub też emerytury firmowe w Niemczech cieszą się dużym zainteresowaniem. Są to fundusze z dotacjami od państwa oraz dopłatą pracodawcy. Spośród wszystkich uprawnionych do tego pracowników, 60% korzysta z Betriebliche Altersversorgung wpłacając na nie składki. Pracownicy wpłacający składki na ów drugi filar mogą dodatkowo korzystać z ulg podatkowych, dzięki czemu obciążenie składkami nie jest duże.

Składki na emeryturę zakładową wynoszą najczęściej od 3 do 15% miesięcznego wynagrodzenia brutto. Pracodawca wpłaca je bezpośrednio do funduszu emerytalnego. To jaką emeryturę osiągnie pracownik zależy od tego jak długo będzie opłacał składki oraz jak wysokie będzie wynagrodzenie. Oczywiście zakładowe świadczenia emerytalne są opodatkowane. Co bardzo ważne, rząd federalny chroni składki wpłacane na zakładkowe programy emerytalne. Są one chronione nawet w sytuacji, gdy dojdzie do niewypłacalności przedsiębiorstwa.

Private Altersvorsorge – niemiecka emerytura prywatna

Niemcy mogą korzystać także z prywatnych programów emerytalnych, które dostarczają banki oraz prywatni ubezpieczyciele. Są to programy dobrowolne, cieszą się coraz większą popularnością. W Niemczech funkcjonują dwa prywatne programy emerytalne.

Program Riestel – wprowadzony w 2002 jako dodatek do emerytury państwowej. Państwo niemieckie promuje ten program poprzez liczne premie i ulgi podatkowe. Z planu Riester mogą skorzystać wszyscy, którzy opłacają składki na państwowe ubezpieczenie emerytalne (pracownicy płacący podatek dochodowy, wojskowi, urzędnicy państwowy, osoby niepełnosprawne, samozatrudnieni opłacający składki na państwowy plan emerytalny, bezrobotni z prawem do zasiłku). Aby skorzystać z tego programu, należy wpłacać na składkę przynajmniej 4% rocznego dochodu (maksymalnie 2100 euro). Za takie składki, rząd dokłada premię w wysokości 175 euro oraz 300 euro za każde dziecko, które przyszło na świat po 2008 roku. Dzieci urodzone przed 2008 to dla rodzica zysk 185 euro. Wiek uprawniający do wypłaty świadczeń emerytalnych w ramahc programu Riester to 60 lat.

Program Rürup – w 2005 roku wprowadzono plan emerytalny Rürup, dla wszystkich osób, które nie opłacają składek na emeryturę państwową i nie kwalifikują się do emerytury Riester. Są to najczęściej osoby na własnej działalności gospodarczej, właściciele firm. Państwo wspiera program Rürup licznymi ulgami podatkowymi. Jest to program dedykowany głównie samozatrudnionym, freelancerom i osobom o bardzo wysokich dochodach. Każdy decyduje sam o tym jakie składki chce wpłacać – rząd nie dodaje żadnych premii, ale promuje go dzięki ulgom podatkowym. Składki wpłacane na program Rürup kwalifikują się jako specjalne wydatki dla celów podatkowych. Aktualnie od podatku można odliczyć nawet 94% wszystkich wpłat. Wartość ta regularnie podnoszona jest o 2%, aby w 2025 roku osiągnąć pułap 100%.

Emerytura i podatki w Niemczech

Niemiecka emerytura podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Od 2005 roku jest to opodatkowanie niższego szczebla – składki emerytalne są w coraz większym stopniu zwolnione z podatku, jednak wszystkie dochody emerytalne uzyskiwane później są opodatkowane. W ogólnym rozrachunku jest to bardzo korzystne rozwiązanie.

Wiek emerytalny w Niemczech

Wiek emerytalny stale jest podnoszony – obecnie wynosi 65 lat i 11 miesięcy. Do 2031 roku wiek ten ma wynosić już 67 lat. Jedynym wyjątkiem są pracownicy, którzy odprowadzali składki emerytalne przez co najmniej 45 lat – wówczas mogą przejść na emeryturę już w wieku 63 lat.